Diccionariu

Diccionariu de la Llingua Asturiana (DALLA)

Busca cenciella

Busca avanzada per pallabres

Si hai más de 500 resultaos tien d'axustar la consulta.

Busca avanzada per definición

Si hai más de 500 resultaos tien d'axustar la consulta.

Resultaos


echar: v. Facer que [una cosa] tea [n’otra], que [una persona] tenga [una cosa]. Voi echar agua naquel xarru. Écha-y el paragües por si llueve. 2 Facer salir de sí mesmu al esterior. Víase’l fumu qu’echaben les chimenees. Nun vos acerquéis a la foguera qu’echa chispes. El prau nun echa de seronda. Esti árbol nunca echó tantes mazanes como esti añu. Esti neñu yá ta echando los dientes. 3 Tirar, llanzar [daqué]. Echaron el sombreru al aire. 4 Facer que [daquién] salga o cole [d’un sitiu], que marche [d’un puestu de trabayu]. Fartóse d’elli y echólu de casa. 5 Mandar, facer que [daqué o daquién vaya a un sitiu]. Eché les vaques al prau. Daquella echaben a los neños a la escuela mui ceo. 6 Enfilar, dir [per una direición]. Echa per esi camín. 7 Tener un crecimientu de [una parte del cuerpu]. Echó barriga dende la última vez que lu vi. 8 Poner col cuerpu n’horizontal [nun sitiu, en suelu, pa descansar, pa dormir]. Echélu un poco a escuchar música. 9 Facer perder la verticalidá. Echa esi poste, que nun asome tanto. 10 Perder la verticalidá. t. prnl. Al llegar equí, la capa de carbón échase un poco. 11 Facer, realizar. Echar una reña. ¿Echamos una a los bolos? Echar una cantarada. Echaron el pisu a la casa entá esti añu. Echái una misa por Daniel. 12 Comer o beber [una cantidá pequeña de daqué, la parva]. Teníemos fame y echemos un bocáu. Echa un tragu d’esa bota. 13 Colocar o mover [nuna direición determinada]. Echa un pie p’alantre y los brazos p’atrás. Échate p’allá y déxame pasar. Échame eses fueyes p’acá. 14 Facer que se vea [una película na televisión, nel cine], que s’oiga [un programa na radio]. Echen una de mieu nel cine. Ayeri de nueche echaron un programa mui bonu na radio. 15 Calcular [el preciu, la cantidá que val daqué]. Echái cuánto me costaron estos zapatos. 16 Tardar [una cantidá de tiempu en facer daqué]. Siempre eches venti minutos duchándote. Echaron dos hores en dir a Tielvi. Echemos tiempu estudiando esto y nun mos va a valir pa nada. 17 Tener o entamar a tener [un mozu, un amigu]. Desque echó mozu nun-y vemos el pelo. 18 Entregar, dexar [un documentu nuna institución o serviciu pa que lu tramiten]. Tenemos qu’echar estos papeles nel ayuntamientu. 19 Gastar [dineru]. Valte más echar les perres en chicolate qu’echales ende. 20 Dexar a [la pita los güevos pa que los guarie]. Voi echar la pita. 21 Semar. Esti añu echaron fabes tamién. 22 Llevar [una fema en celu al machu pa que la cubra]. Foi a echar la Palomba al güe. 23 Llover [muncho]. Ayeri echó tola tarde ensin parar. 24 Empezar [a facer daqué]. Echaron a rodones el maderu. Echaba a correr si vía un llobu. 25 Dexar [daqué] pa usalo d’otra manera. Esos pantalones pues echalos yá pa diario. 26 Dar [alimentos, bebíes] pa [comer], pa [beber]. ¿Echásti-yos de comer a los coríos? 27 Facer llegar [un serviciu a daquién]. Echáronme la lluz esti fin de selmana. 28 Baxar, correr o poner en funcionamientu [una pieza, un resorte]. Echa’l pasador. Nun echasti’l frenu a tiempu. 29 Fumar [un pitu, un puru]. Siempre echo un pitu dempués d’almorzar. 30 Coser, poner. Echar un botón. Echar un remiendu. 31 Enguizar a [un animal pa qu’ataque]. 32 Dicir [cagamentos, pallabres malsonantes]. 33 Sortiar [daqué per aciu d’un xuegu, del azar]. Vamos a echar a ver a quién toca. || Dir (a) echase, fam. *espresión que se diz cuando una persona cafia o repuna muncho, pa que dexe tar tranquilu a ún. || Écha-y guindes, *espresión que s‘emplega cuando un esfuerciu nun da’l resultáu que s’esperaba. || Echales a curia, romper les amistaes. || Echalo a voces, llorar o quexase con desesperu. || Échame y llevántame, persona cola que se tien muncha confianza. David ye’l mio échame y llevántame. || Echar a andar a [daquién], facer que [daquién] cole o salga [d’un sitiu], dexe [un puestu de trabayu]. Echélu a andar por vagu y contraté a otru más aicionáu. || Echar a cuayu, decidise, atrevese. || Echar a dites, decidir [daqué] aldovinando en cuála de les dos manes ta escondíu un oxetu pequeñu. 2 Xugar a aldovinar en cuála de les dos manes ta escondíu un oxetu pequeñu. || Echar a la calle [a ún], echar [a ún] de casa, dexar [a ún] ensin vivienda. 2 Despidir, dexar [a ún] ensin trabayu. 3 Soltar, dexar [a ún] en llibertá. || Echar a la raba, enganchar [una pareya de vaques] a la parte d’atrás del carru [pa frenalu]. || Echar a les costielles [daqué], dexar de preocupase por [daqué]. || Echar a los gochos [daqué], estropiar [un asuntu cuando se taba iguando]. || Echar a mamar, poner [una persona] a mamar [a un xatu]. || Echar a pechos, beber [un tragu]. || Echar a perder, estrozar, estropiar. Echasti a perder la ropa cola llexía. Echaron a perder el parqué colos tacones de los zapatos. 2 Enseñar mal, influyir negativamente na forma de ser, nes costumes de [daquién]. Los pas tán echando a perder al neñu de tanto consentilu. || Echar a pique, estrozar, estropiar. 2 Enseñar mal, influyir negativamente na forma de ser, nes costumes de [daquién]. || Echar a rodar, poner a funcionar [un negociu, un asuntu]. 2 Estrozar, estropiar [un negociu, un asuntu]. || Echar abaxo, valtar, tirar. 2 Acabar con [un plan] con [un proyeutu]. || Echar afuera [un mes, un añu], pasar [un mes, un añu]. Menos mal que yá echemos afuera xineru. || Echar agua en (un) cestu rotu, trabayar en baldre. || Echar al monte, cazar. || Echar arriba, facer salir d’una situación apurada. 2 Medrar, espoxigar. 3 Facer medrar. 4 Construyir [una casa, un edificiu]. || Echar bruxes al fueu [daqué], tar demasiao caliente [daqué]. || Echar chispes, tar mui irritáu, mui enfadáu. Toi qu’echo chispes porque nun me dexaron entrar. || Echar colos gochos [daqué], echar a perder [un negociu, un llabor]. || Echar coyones a [daqué], fam. tener valor [pa facer daqué]. || Echar cuadrantes, pensar, discurrir. || Echar cuenta, valorar les ventayes y los inconvenientes. 2 Reflexonar, pensar [sobre un asuntu]. || Echar cuentes, valorar les ventayes y los inconvenientes. 2 Reflexonar, pensar [sobre un asuntu]. 3 Facer planes, proyeutos. || Echar cuentu a [daqué], desaxerar [daqué]. || Echar cuerpu, agarrar el cuerpu les formes, l’apariencia del estáu d’un adultu. || Echar culiebres pela boca, fam. falar xurando. || Echar de comer aparte, fam. tratar o considerar d’una manera especial. A esi hai qu’echa-y de comer aparte. || Echar de cuadril, andar coles manes y les rodiyes puestes en suelu. || Echar de menos [daqué] o a [daquién], sentir la falta de [daqué o daquién por nun lu tener cerca, por nun tar onde s’esperaba, por necesitalu]. Echo de menos un reló na cocina. Echaba muncho de menos a la fía. || Echar el burru [a daquién], fam. reñer [a daquién]. || Echar (el) candáu, candar. 2 fam. Callar la boca, dexar de falar. || Echar el catu, ponese en catu, nuna postura que pon [una vaca] enantes de truñar. || Echar el cuayu, trabayar muncho y con esfuerciu. || Echar el fégadu, fam. vomitar muncho y con esfuerciu. 2 Trabayar muncho y con esfuerciu. || Echar el goxu, desafiar el pueblu d’arriba al d’abaxo al tirar un cestu ardiendo. || Echar el güeyu, fixase en [daquién] o en [daqué] queriendo tenelo. || Echar el llarimín, llorar. || Echar el llárimu, llorar. || Echar el nisu, costar munchu esfuerciu facer dalgo. || Echar el pelo, fam. ameyorar, prosperar. || Echar el perru, fam. reñer [a daquién]. || Echar el pote, poner na pota les coses precises pa facer la comida. || Echar el visu, dicir coses afalagueres [a la persona cola que se quier tener amores]. || Echar el xatu, fam. vomitar. || Echar en cara, recordar [con mala intención a daquién daqué que dixo o fixo]. || Echar en cuadra, dar informes [sobre daqué o daquién]. || Echar en falta [daqué] o a [daquién], sentir la falta de [daqué o daquién por nun lu tener cerca, por nun tar onde s’esperaba, por necesitalu]. || Echar en parte [daqué], acabar de facer [daqué pendiente]. || Echar esquistos (pela boca), tar mui enfadáu. || Echar esquistu (pela boca), tar mui enfadáu. || Echar flores, afalagar, dicir dichos inxeniosos y guapos. || Echar fuera [un mes, un añu], pasar [un mes, un añu]. || Echar güevos [a daqué], fam. tener valor [pa facer daqué]. || Echar la barba, resfregar un home la cara [a un neñu] cola barba. || Echar la buelga, facer [un camín pente la nieve, pente la yerba]. || Echar la burra al agua, fam. mexar [un home]. || Echar la cabritada, fam. vomitar. || Echar la casa pela ventana, marafundiar, gastar [munchu dineru, munches riqueces de mala manera]. || Echar la cría, fam. vomitar. || Echar la cuadra, llimpiar la cuadra. || Echar la cura, enseñar el pene [los neños]. || Echar la derrota, abrir [una mortera, una ería, un prau pa que’l ganáu puea pacer per ellos]. || Echar la estaya al sucu, acabar un trabayu. || Echar la gata al gatu, fam. tardar muncho. || Echar la gata al perru, fam. perder el tiempu. || Echar la gocha [a daquién], ganar [a otru] trabayando más. || Echar la llarimina, llorar. || Echar la llingua a pacer, falar de daqué que nun se debe. 2 Falar mal de [daquién]. 3 Falar muncho, charrar de contino. || Echar la manta, facer que [otra persona] tenga qu’escorrer a les demás al tocala nel xuegu de la queda. || Echar la manta cagada a [daquién], fam. dicir versos contra [daquién cuando nun da aguilandu]. || Echar la oración, rezar la oración [a San Antonio p’atopar daqué]. || Echar la parrafada, fam. charrar, parllar. || Echar la pota, fam. vomitar. || Echar la potada, quedase a vivir [nun sitiu]. || Echar la rede, facer lo posible [pa engañar a daquién, pa llograr a daquién que se quier]. || Echar la sosiega, beber una bebida alcohólico [pa dir echase]. || Echar la uña a [daqué], quedase con [daqué que nun ye d’ún]. || Echar la xata, fam. vomitar. || Echar l’agua a [un prau], regar [un prau] abriendo les preses. || Echar l’albarda, ganar la partida [nun xuegu de cartes]. || Echar l’alloriu, cargar muncho [a ún de los animales de la pareya]. || Echar les asadures, fam. trabayar muncho y con esfuerciu. || Echar les cabres, cabriar, xugar una partida [los dos perdedores nun xuegu de cuatro, pa decidir quién ye l’únicu perdedor]. || Echar les cartes, aldovinar el futuru coles baraxes. 2 Repartir les cartes [nun xuegu de la baraxa]. || Echar les coraes, fam. vomitar muncho y con esfuerciu. 2 Trabayar muncho y con esfuerciu. 3 Tar mui enfadáu. || Echar les manes a la cabeza, sorprendese abondo. 2 Esmolecese muncho. || Echar les proclames, apregonase. || Echar les tripes, fam. vomitar muncho y con esfuerciu. 2 Trabayar muncho y con esfuerciu. || Echar les uñaes, arrabuñar. 2 fam. Robar. || Echar les uñes a [daqué o a daquién], pegar, dar golpes [a daquién]. 2 Quedase con [daqué que nun ye d’ún]. || Echar lleña al fueu, facer por agravar un problema, una enemistá. || Echar los devotos, facer un sortéu l’últimu día del añu [pa ver con qué pareya toca pa baillar a los que s’apunten]. || Echar los fégados, fam. vomitar muncho y con esfuerciu. 2 Trabayar muncho y con esfuerciu. || Echar l’uñate a [daqué], robar, quedase con [daqué que nun ye d’ún]. || Echar mangos a cuyares, fam. nun facer nada de provechu. || Echar mano a [daqué o a daquién], agarrar, coyer [daqué o a daquién]. Echa mano a la cartera y págalo too d’una vez. 2 Entamar [un trabayu]. || Echar mano [de daqué o daquién], valise [de daqué o de daquién]. Echen mano d’esi abogadín pa too. || Echar (pa) alantre, criar. 2 Animar, decidir [a facer daqué]. || Echar (pa) atrás, desanimar [a daquién pa que nun faga dalguna cosa]. El preciu va echalos p’atrás. || Echar pan al perru pa que nun muerda, tener contentu a daquién que pue perxudicar los intereses propios pa que nun lo faiga. || Echar paya en cebadera rota, fam. falar ensin que naide atienda o faga casu. || Echar pela boca, criticar, falar mal [de daqué o de daquién]. 2 Dicir [munches pallabres malsonantes y de siguío]. || Echar pela media mayor, falar en voz mui baxo [con daquién pa que nun s’enteren otres persones de lo que se diz]. || Echar pelo [daquién], fam. pagar les consecuencies [por daqué que se fizo mal]. Enteróse to pá y agora vas echar pelo. 2 Cansar [de facer daqué]. || Echar pelos suelos, acabar con [un plan, un proyeutu]. || Echar per tierra, acabar con [un plan, un proyeutu]. || Echar per [ún], criticar, falar mal de [daquién]. Nun lu pue ver, ye nomá-ylu y yá ta echando per elli. 2 Reñer. || Echar plantes, emponderar, facer que se sepan, que se perciban [les cualidaes d’una persona, d’una cosa, d’un fechu]. || Echar raíces, fincar a vivir [nun llugar que nun ye’l d’ún]. || Echar tres (de) [daqué o daquién], preocupase, esmolecese por [daqué o daquién]. Túvote una selmana echando tres d’ello pa nada. || Echar [un animal], cazar [un animal]. || Echar un cable, ayudar, dar ayuda. || Echar un críu [a ún], echar [a daquién] la culpa, la carga de daqué. || Echar un gabitu, ayudar [a daquién]. || Echar un palombu, nun trabayar lo mínimo que s’esixe. || Echar un ratáu, dedicar un espaciu de tiempu [a daqué o a daquién]. Tienes qu’echame un ratáu. || Echar una borrega, ayudar [nun trabayu, nun llabor]. || Echar una gabita, ayudar [a daquién]. || Echar una mano, ayudar, dar ayuda [a daquién]. || Echar una ratada, dedicar un espaciu de tiempu [a daqué o a daquién]. Tienes qu’echame una ratada. || Echar una sota [a daquién], facer una aición, un xestu pa resultar atrayible [a otra persona]. || Echar una vuelta, engarriase los neños pa ver quien pue más. || Echar vueltes, tardar muncho en facer les coses [por nun ponese a ello, por nun centrase nello]. Esi echa tantes vueltes pa salir de casa que siempre llega tarde. 2 Xugar dos persones abrazaes a ver cuála de les dos valta a la otra. || Echase a la calle, facer una manifestación de protesta. 2 Remontase, sublevase [en contra d’un poder]. 3 Gastar [dineru ensin midida]. 4 Facer daqué que ta fuera de les costumes, de les convenciones sociales. || Echase al mínimu, rindir poco pa cobrar el xornal mínimu. || Echase al monte, remontase, negase a facer daqué. Échase al monte cada vez que-y fales d’arreglar la casa. 2 Escondese un tiempu en monte [pa escapar de la xusticia, de la policía]. Cuando la guerra, echáronse al monte namás que pudieron. || Echase encima, acercase, tar mui cerca. En cuatro díes échase encima’l branu. || Echase encima de [daquién], reñer a [daquién]. Echóseme encima cuando-y dixi aquello. || Echase enriba, acercase, tar mui cerca. || Echase enriba de [daquién], reñer a [daquién]. || Echase (pa) atrás, dexar de facer una cosa que se tenía pensada, comprometida. || Echáu p’alantre, fanfarrón, presumíu. 2 Con ánimu, con arremangu [pa facer les coses]. || Mandar (a) echase, fam. *espresión que se diz cuando una persona cafia o repuna muncho, pa que dexe tar tranquilu a ún. || Unviar (a) echase, fam. *espresión que se diz cuando una persona cafia o repuna muncho, pa que dexe tar tranquilu a ún.